เรื่องเด่น เรื่องเล่าในพระธรรมบท ตอน พระมหากัสสปเถระถูกนินทา

เรื่องเล่าในพระธรรมบท ตอน พระมหากัสสปเถระถูกนินทา

พระศาสดา เมื่อประทับอยู่ในพระเวฬุวัน ทรงปรารภพระมหากัสสปเถระ ตรัสพระธรรมบท พระคาถาที่ 91 นี้

ครั้งหนึ่ง พระศาสดาทรงจำพรรษาอยู่ในกรุงราชคฤห์ พร้อมด้วยพระภิกษุจำนวนหนึ่ง ก่อนจะออกพรรษาประมาณสองสัปดาห์ ได้รับสั่งให้แจ้งแก่ภิกษุทั้งหลายว่า พระองค์จะเสด็จออกจากกรุงราชคฤห์ไปสู่ที่จาริก พวกภิกษุบางรูปจึงได้รมบาตรและย้อมจีวรเป็นต้นของตนเพื่อจะตามเสด็จพระศาสดา เมื่อภิกษุบางรูปเห็นพระมหากัสสปเถระซักจีวร ก็ได้พากันคาดเดาว่า “มีประชาชนเป็นอันมากทั้งในเมืองและนอกเมืองต่างให้ความเคารพนับถือพระมหากัสสปเถระมาก และคนเหล่านี้ก็ได้คอยอุปถัมภ์ท่านด้วยปัจจัย 4 จะเป็นไปได้ละหรือที่พระมหากัสสปเถระจะจากอุบาสกอุบาสิกาเหล่านี้ตามเสด็จพระศาสดาไปได้”

เมื่อครบ 2 สัปดาห์ตามที่พระศาสดาทรงประกาศว่าจะเสด็จไป พระศาสดามีดำริว่า “จะต้องมีภิกษุไปในงานมงคลและงานอวมงคลที่ประชาชนจัดขึ้น จะปล่อยให้วัดร้างว่างเปล่าโดยไม่มีพระภิกษุอยู่เป็นการไม่สมควร” ดังนั้นพระองค์จึงตัดสินพระทัยที่จะให้มีภิกษุบางรูปอยู่ที่วัดไม่ตามเสด็จพระองค์ไป และพระที่สมควรจะอยู่เฝ้าวัดก็คือพระมหากัสสปเถระ ในที่สุดพระมหากัสสปเถระก็ได้อยู่เฝ้าวัด พร้อมด้วยด้วยภิกษุผู้เป็นบริวารของท่าน

ภิกษุทั้งหลายได้ซุบซิบนินทาว่า “ผู้มีอายุทั้งหลาย พวกท่านเห็นไหมล่ะ พระมหากัสสปเถระไม่ได้ตามเสด็จพระศาสดา ดังที่เราทั้งหลายคาดการณ์ไว้แต่แรก” พระศาสดาเมื่อได้สดับคำของภิกษุเหล่านั้นแล้ว ตรัสว่า “ภิกษุทั้งหลาย เธอทั้งหลายต้องการจะพูดว่า กัสสปะบุตรของเรามีความยึดติดอยู่กับอุบาสกอุบาสิกาชาวกรุงราชคฤห์ และกับปัจจัยทั้งหลาย ใช่หรือไม่ เธอทั้งหลายเข้าใจผิดเสียแล้ว กัสสปบุตรของเราอยู่ที่นี่เพราะเราขอให้อยู่ หาใช่เพราะมีความยึดติดอยู่กับสิ่งใดสิ่งหนึ่ง ณ ทีนี้ไม่”

และพระศาสดาได้ตรัสอีกว่า

“ภิกษุทั้งหลาย เพราะอย่างนี้แล เราจึงกล่าวข้อปฏิบัติอันเปรียบด้วยพระจันทร์ และข้อปฏิบัติแห่งวงศ์ของพระอริยะ อ้างเอากัสสปบุตรของเราให้เป็นต้น ชื่อว่าความข้องในปัจจัยก็ดี ตระกูลก็ดี วิหารก็ดี บริเวณก็ดี ย่อมไม่มีแก่บุตรของเรา บุตรของเราไม่ข้องในอะไรๆเลย เหมือนพยาหงส์ ร่อนลงในเปือกตม เที่ยวไปในเปือกตมนั้นแล้ว ก็บินไปฉะนั้น”

จากนั้น พระศาสดาได้ตรัสพระธรรมบท พระคาถาที่ 91 ว่า

อุยฺยุญฺชนฺติ สตีมนฺโต
น นิเกเต รมนฺติ เต
หํสา ว ปลลลํ หิตฺวา
โอกโมกํ ชหนฺติ เตฯ

ผู้มีสติ พยายามอยู่เนืองๆ
จะไม่ยินดีในที่อยู่อาศัย
สามารถสละชีวิตในบ้านได้
เหมือนหงส์ทั้งหลายสละเปือกตม.

เมื่อพระสัทธรรมเทศนาจบลง ชนเป็นอันมาก บรรลุพระอริยผลทั้งหลาย มีพระโสดาปัตติผลเป็นต้น.