มงคลยอดชีวิต ความเบื้องต้น

<table border="0" cellpadding="7" cellspacing="7" width="500"><tbody><tr><td colspan="3" align="center"></td> </tr> <tr> <td colspan="3" align="center">[SIZE=+2]สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ ( พิมพ์ ธมฺมธโร)[/SIZE]</td> </tr> <tr> <td colspan="3" align="center">[SIZE=+1]วัดพระศรีมหาธาตุ เขตบางเขน กรุงเทพมหานคร[/SIZE]</td> </tr> </tbody></table>

<center> มงคลยอดชีวิต </center>
<center> ความเบื้องต้น </center> ในโลกเรานี้ ไม่มีอะไรจะสำคัญเท่าคน ในตัวคนไม่มีอะไรจะ สำคัญเท่าจิตใจ แม้ในจิตใจก็ไม่มีอะไรจะสำคัญเท่าอารมณ์ เพราะ มวลอารมณ์ คือ รูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส ธรรมารมณ์ แต่ละ อย่างสามารถเปลี่ยนแปลงสภาพจิตใจให้ดีและเสียได้
บรรดาอารมณ์เหล่านั้น เสียงเป็นข้อประสงค์ที่จะบรรยายในที่นี้ ในหมู่เสียงที่ปรากฎอยู่ ล่ะ ก็ ไม่มีเสียงชนิดไหนจะสำคัญเท่าเสียงคน เพราะเสียงคนโดยเฉพาะเสียงเล่าลือ เป็นเสียงสะเทือนใจของ คนทั่วไป ปลุกให้คนฉลาดตื่นตัวรู้เท่าทันเหตุการณ์ ฟังเหตุฟังผลมากกว่าฟังเสียง แต่ยั่วยุให้คนโง่ ตื่นเต้น ตื่นตูม ตื่นแตก และตื่นข่าว ส่อว่าเป็นคนเบาความคิด เบาสติปัญญา ใจบอด สมองทึบ หูเบา เชื่อเสียงเล่าลือหรือเล่าอ้าง โดยมิได้พินิจพิเคราะห์เหตุผลต้นปลาย ฟังเสียงมากกว่าฟังเหตุฟังผล
เสียงคนนี้ประหลาดมากกว่าเสียงสัตว์อื่น กระตุ้นให้คนแตกตื่นเป็นพักๆ และ สงบลงเป็น คราวๆ พึงสังเกตเสียงมีเสียงลือเป็นสำคัญ เช่นเสียงลือว่า "น้ำบ่อทิพย์เกิดขึ้นที่โน่นที่นี่ ดื่มอาบ แล้ว หายโรคภัยไข้เจ็บได้เด็ดขาด" เมื่อมวลชนได้ยินเสียงลือนั้นแล้ว ผู้หลงเชื่อได้แตกตื่นไปดื่มไปอาบกัน อย่างล้นหลาม
ครั้นเสียงนั้นสงบลง ได้เกิดเสียงลือแบบใหม่ขึ้นว่า "ผู้มีบุญเกิดขึ้นที่บ้านนี้เมืองนั้น" ได้ทำให้ ผู้หลงเชื่อข่าวลือ ต้องแตกตื่นเป็นกระต่ายตื่นตูม พากันนำเครื่องสักการะและเงินทอง ไปบูชาเด็ก ที่ลือว่าเป็นผู้มีบุญมาเกิด ช่วยให้พ่อแม่ของเด็กมั่งมีขึ้นเป็นก่ายเป็นกอง
เดี๋ยวเสียงลือนี้สงบซบเซาลง ได้มีเสียงลือกระตุกเส้นเกิดขึ้นอีกว่า "พระอาจารย์ชื่อนั้นแน่จริง ให้บัตรให้เบอร์ถูกจังๆ" ผู้เมาบัตรเมาเบอร์พอได้ยินข่าว ก็ตะลีตะลานฮือไปรบกวนท่าน จนไม่มีเวลา พักผ่อนหลับนอน ท่านต้องพูดคำต่ำๆสูงๆให้ แต่พวกเขาแทนที่จะโกรธท่าน กลับดีใจเอาคำที่ท่านว่า ให้นั้น ตีเป็นบัตรเป็นเบอร์ไปเลย
เมื่อเราย้อนหลังไปดูในสมัยชมพูทวีป ก็จะเห็นมวลชนชาวชมพูทวีป เป็นคนตื่นข่าวเล่าลือ เช่นเดียวกัน โน่นดูเถอะ เขาจับกลุ่มชุมนุมกันอยู่ที่ประตูเมืองบ้าง ที่ศาลาว่าการบ้าง ที่สโมสรบ้าง ให้เงินให้ทองเป็นรางวัลแก่กัน เพื่อให้เล่าเรื่องต่างๆ ซึ่งแต่ละเรื่องกว่าจะจบได้ใช้ เวลาถกเถียงกันถึง ๔ เดือน ต่อมาวันหนึ่งมีผู้เสนอเรื่องมงคลต่อที่ประชุมว่า "อะไรเป็นมงคล รูปที่เห็น เสียงที่ฟัง หรือ อารมณ์ที่ทราบ เป็นมงคล และใครเป็นผู้รู้จักมงคล"
"ท่านผู้มีเกียรติทั้งหลาย ข้าพเจ้ารู้จักมงคล รูปที่เราเห็นเป็นมงคล" นายตาผู้มีสมญาว่า ทิฏฐมงคลเอ่ยขึ้น "พึงสังเกตเมื่อเราตื่นขึ้นแต่เช้าตรู่ ได้เห็นนกแอ่นลม มะตูมอ่อน หญิงมีครรภ์ เด็กเล็กที่แต่งตัวเรียบร้อย หม้อน้ำเต็ม ปลาตะเพียนสด ม้าอาชาไนย โคอุสภะ แม่โค โคแดง รูปที่เราเห็นเหล่านี้อย่างใดอย่างหนึ่ง นี่เองคือรูปที่เป็นมงคล"
"โปรดฟังก่อน ปวงท่านผู้มีเกียรติ ตานี้เป็นรูปสะอาดบ้าง ดีบ้างไม่ดีบ้าง ชอบใจบ้างไม่ชอบใจบ้าง" นายหูผู้มีสมญาว่าสุตมงคลแย้มพราย "พิจารณาดูเถิดท่าน ถ้ารูปที่เห็นเป็นมงคลแล้ว รูปทุกอย่างที่เห็นก็จะเป็นมงคลทั้งสิ้น" แล้วได้แถลงค้านว่า รูปที่เห็นไม่เป็นมงคลเลย เสียงที่เราฟังต่างหากเป็นมงคล พึงสังเกตเมื่อเราตื่นขึ้นแต่เช้าตรู่ ได้ฟังเสียงว่าเจริญแล้ว เจริญอยู่ เต็มแล้ว ขาว ใจดี มิ่งขวัญ มิ่งขวัญเจริญ วันนี้ฤกษ์ดี ยามดี มงคลดี เสียงที่เราได้ฟังเหล่านี้ อย่างใดอย่างหนึ่ง นี่เองคือเสียงที่เป็นมงคล"
"ช้าก่อน ปวงท่านผู้มีเกียรติ ช้าๆ จะได้พร้าเล่มงาม ยั้งคิดก่อนแล้วจึงตกลง จะได้มงคลยอด ชีวิต" นายใจผู้มีสมญาว่ามุตมงคลเตือน "เพราะหูได้ยินเสียงดีบ้างไม่ดีบ้าง ชอบใจบ้างไม่ชอบใจบ้าง โปรดคิดให้ถี่ถ้วนก่อน ถ้าเสียงที่เราฟังจะเป็นมงคลแล้ว เสียงทุกอย่างที่เราฟังก็จะเป็นมงคลทั้งสิ้น" แล้วได้กล่าวแย้งขึ้นว่า "เสียงที่เราฟังนั้นไม่เป็นมงคลเลย อารมณ์ที่เราทราบต่างหากเป็นมงคล พึง สังเกตเมื่อเราตื่นขึ้นแต่เช้าตรู่ ได้ดมกลิ่นดอกไม้ เคี้ยวไม้ชำระฟันขาว ลูบคลำปฐพี จับต้องข้าวกล้า เขียวสด โคมัยสด เต่า ดอกไม้ ผลไม้ นุ่งผ้าขาว โพกผ้าโพกขาว เหล่านี้ อย่างใดอย่างหนึ่ง นี่เอง คืออารมณ์ที่เป็นมงคล"
เมื่อเราดูรูปข้อเสนอสามข้อแต่ละข้อแล้ว ไม่น่าจะเป็นปัญหาที่ยากอะไรเลย แต่เมื่อผู้หนึ่ง แถลงข้อเสนอของตน กลับถูกผู้ตรงข้ามหักล้างเสีย ทำให้ผู้ฟังแตกออกเป็น ๓ พวก คือ พวกที่เชื่อ นายตาถือรูปเป็นมงคล พวกที่เชื่อนายหูถือเสียงเป็นมงคล และพวกที่เชื่อนายใจถืออารมณ์เป็นมงคล แม้พวกที่ไม่เชื่อแต่ละพวก ก็ได้ถกเถียงกับพวกที่เชื่อแต่ละพวก จนเรื่องมงคลได้กลายเป็นข้อพิพาท ดูเถิด ในบ้านในสภาสโมสรและที่ชุมนุมพบปะกัน ได้มีปัญหาเรื่องมงคลนำขึ้นถกเถียงกันอยู่ทั่วไป และ มีการวิพากษ์วิจารณ์กันแผ่ขยายออกไปทั่วชมพูทวีป
ปัญหาเรื่องมงคลนั้น ได้มีการโต้เถียงขัดแย้งกัน ถึงกับใช้วาทะยั่วให้หมองหมาง เย้าให้ แก่ง แย่ง ยุให้ทะเลาะกัน ปัญหาตกค้างยืดเยื้อมาถึง ๑๒ ปี ก็ยังไม่ได้คำตัดสินเด็ดขาดว่าอะไร เป็นมงคล เมื่อ ๑๒ ปีผ่านไปด้วยอารมณ์ขุ่นวุ่นวาย ได้มีเสียงเกริ่นขึ้นว่า "พระสัมมาสัมพุทธเจ้าจักตรัส มงคลยอดชีวิต" ครั้นแล้ว บุคคลไม่ปรากฎนาม ตามว่าเป็นเทพบุตร ได้นำปัญหาเรื่องมงคล เข้าไป เฝ้าทูลถามพระพุทธองค์ ซึ่งขณะนั้นกำลังประทับอยู่ที่พระเชตวันวิหาร ใกล้กับเมืองสาวัตถีว่า
เทพมนุษย์ทั่วหล้า ในสากล
หวังสิ่งมิ่งมงคล เลิศแท้
ถกเถียงเกี่ยงถ้อยวน ไป่ตก ลงแฮ
ขอพระองค์โปรดแก้ ตรัสข้อมงคล
ตรัสมงคลยอดชีวิต
เมื่อมีผู้ทูลถามปัญหาเรื่องมงคลอย่างนั้นแล้ว พระพุทธองค์จึงทรงแสดงมงคล ๓๘ ซึ่งแต่ละ ข้อล้วนเป็นผลของการตรัสรู้ของพระองค์ทั้งสิ้น และแต่ละข้อก็เป็นสัจธรรม ไม่มีใครคัดค้านหรือขัด แย้งได้ เมื่อมงคลยอดชีวิต ๓๘ ที่ทรงยกขึ้นแสดงแล้ว ปัญหาเรื่องมงคลที่ก่อความหมองหมางแก่ง แย่งทะเลาะกันมาถึง ๑๒ ปีนั้น ก็เป็นอันยุติลงโดยสิ้นเชิง ส่วนมงคลยอดชีวิต ๓๘ ที่ทรงยกขึ้นแก้ ปัญหาด้วย ๑๐ พระคาถานั้น มีว่า
๑ อย่าคบพาลชั่วช้า เป็นมิตร เลยนา
คบแต่ชาติบัณฑิต ถูกต้อง
บูชาท่านควรบูชิต จิตเปี่ยม คุณแฮ
สามมิ่งมงคลป้อง ท่านให้สุขศานต์
๒ อยู่ถิ่นควรกอปรเกื้อ ความดี
บุญส่ำสมไว้มี ก่อนกี้
ตั้งตนชอบเป็นศรี สวัสดิ์แก่ ตนแล
สามมิ่งมงคลนี้ ส่งให้เจริญคุณ
๓ หมั่นสดับมากพร้อม ศึกษา ศิลป์เฮย
ฝึกวินัยดีพา เรียบร้อย
ชอบกล่าวแต่วาจา ภาษิต ดีนา
สี่อย่างไม่ด่างพร้อย ช่วยให้เจริญศรี
๔ บำรุงพ่อแม่พร้อม สงเคราะห์ เมียฮา
เลี้ยงลูกผูกมั่นเหมาะ ทั่วถ้วน
งานการเสร็จสิ้นเพราะ ไม่เกลื่อน กล่นแฮ
สี่มิ่งมงคลล้วน ก่อให้เจริญผล
๕ ให้ปันและกอปรด้วย ธรรมจรร ยาเฮย
สงเคราะห์ญาติพงศ์พันธุ์ โอบอุ้ม
ทำกิจห่างโทษทัณฑ์ ในโลก สิ้นแฮ
คุณสี่นี้คอยคุ้ม ท่านให้สวัสดี
๖ งดเว้นเลิกบาปได้ สุขสำ ราญเฮย
เลิกดื่มน้ำเมากำ พืดบ้า
ไม่ประมาทในธรรม สติมั่น คงแฮ
สามอย่างบำเพ็ญกล้า เดชสู้ ริปูฉาน
๗ เคารพนบนอบน้อม ถ่อมตน ลงนา
สันโดษรู้คุณคน รอบด้าน
ฟังธรรมกล่อมกมล โดยชอบ กาลแฮ
ห้ามิ่งมงคลต้าน แวดล้อมระวังภัย
๘ อดทนว่าง่ายพร้อม พบเห็น
สมณะละบาปเข็ญ ครบถ้วน
พูดธรรมตักลำเค็ญ พาโง่ สิ้นแล
สี่มิ่งมงคลล้วน เลิศล้ำนำเจริญ
๙ เพียรเผากิเลสสร้าง พรหมจรรย์ ด้วยนา
เห็นสัจธรรมอริยัน แจ่มจ้า
บรรลุนิพพานอัน ดับเกลศ สิ้นแฮ
เสพสี่มงคลกล้า ส่องให้ใจเกษม
๑๐ จิตไม่ไหวหวั่นด้วย โลกธรรม
จิตปราศโศกธุลีดำ มืดฟ้า
จิตปลอดเกลศรุมรำ พึงโปร่ง สว่างนา
สี่จิตมงคลอ้า หยุดเต้นเย็นสบาย
กรรมสามสิบแปดนี้ มงคล ยอดแฮ
เทพมนุษย์ฝึกตน ครบถ้วน
ย่อมลุโสตถิผล ทุกถิ่น กาลแล
พาลเหล่าอุบาทว์ล้วน พ่ายแพ้มลายสูญ

<table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" width="500"> <tbody><tr> <td align="center">*********</td> </tr> </tbody></table>