รวมปัจจัยอายตนะภายนอก- ที่นำสู่ความสงบภายใน

อายตนะ 6 แค่รู้ให้ทัน ใจก็เป็นอิสระทันที

ที่มา https://www.youtube.com/@DhammaMeditation

 

https://palungjit.org/threads/วิชาเรียก-ปีติ-และ-สุข-ให้เกิดขึ้นในใจ-ชีวิตติดธรรมะ.825754/

 

Himalayan Monks - Ancient Tibetan Chant & Sacred Mantra for Deep Relaxation

CR https://www.youtube.com/@mantraon

 

Tibetan Monks Chant • 432Hz Mantra for Healing Energy & Deep Meditation | Sacred Tibetan Music

CR https://www.youtube.com/@RainbowResonance

 

วิชาเรียก 'ปีติ' และ 'สุข' ให้เกิดขึ้นในใจ


ที่มา https://www.youtube.com/@ชีวิตติดธรรมะChiwitTidDhamma

 

วิตกวิจารเกิดร่วมกับปีติสุขอย่างไร
อาจารย์ไชย ณ พล

Share:
Q ถาม :
ท่านอาจารย์ครับ มีอยู่เรื่องที่ผมกังขามานาน ปกติชีวิตเราเวลามีวิตก จิตจะวุ่นวายมาก เวลามีวิจาร จิตก็ซัดส่ายมาก แต่ในองค์ฌานที่ ๑ มีวิตกวิจารพร้อมปีติสุข สภาวะอย่างนี้เป็นอย่างไรครับ เป็นไปได้อย่างไรที่วิตกวิจารจะเกิดร่วมกับปีติสุข ขอท่านอาจารย์กรุณาแนะนำด้วยครับ ผมควรจะปฏิบัติอย่างไร จึงจะได้ผลที่ถูกต้อง
A อาจารย์ไชย ณ พล ตอบ :
คืออย่างนี้ วิตกชุดใหญ่มี 5 อย่าง วิจารชุดใหญ่มี 7 อย่าง

วิตกห้า คือ

อกุศลวิตก ได้แก่ ความวิตกในการแสวงหาการเสพสิ่งที่ชอบ ความวิตกในพยาบาทสิ่งที่ไม่ชอบ ความวิตกในความเชื่อ ไม่เชื่อ วิตกเหล่านี้มีธรรมชาติวุ่นวาย ทำให้จิตปั่นป่วน เป็นทุกข์

กุศลวิตก เป็นวิตกในเกณฑ์ที่สังคมยอมรับว่าเป็นความดีงาม วิตกเหล่านี้ทำให้เกิดความระมัดระวัง และหล่อหลอมเป็นจิตสำนึกที่ดี

วินิจฉัยวิตก เป็นวิตกอันเป็นปฏิกิริยาระหว่างจิตกับคู่ตรงข้าม ได้แก่ การวิตกว่าสิ่งนี้เป็นกุศลหรืออกุศล ถูกหรือผิด ใช่หรือไม่ใช่ วิตกเหล่านี้มีธรรมชาติกังวล ทำให้จิตวนเวียน

ธรรมวิตก คือ วิตกสนใจความจริงที่ยิ่ง ๆ ขึ้นไป เช่น อะไรคือที่สุดของทุกสิ่ง ชีวิตเกิดมาทำไม อนาคตจะเป็นอย่างไร โลกจะอยู่ร่วมกันอย่างศานติได้อย่างไร ชีวิตหลังความตายเป็นอย่างไร ในที่สุดทุกชีวิตจะไปสิ้นสุดที่ไหนกัน หรือเอาคำสอนเกี่ยวกับสิ่งเหล่านี้มาเทียบเคียง วิตกชนิดนี้ทำให้เกิดการศึกษาวิจัยและพัฒนา ก่อให้เกิดความเข้าใจ

กรรมฐานวิตก คือ วิตกเฉพาะในองค์บริกรรมในการเจริญกรรมฐานหนึ่ง เช่น สัมปชัญญะความรู้ตัว การกำหนดรู้ ลมหายใจ การภาวนาพุทโธ การพิจารณาสังขารภายนอกภายใน การปล่อยวาง เป็นต้น วิตกชนิดนี้เป็นวิตกในสิ่งเดียว จิตรวมศูนย์ เมื่อจิตรวม สติก็ตั้งมั่น เมื่อสติตั้งมั่นต่อเนื่องก็กลายเป็นสมาธิ สมาธิคือสติรู้ที่ลึกซึ้งเข้าไปในสังขารละเอียด ยิ่งสังขารละเอียด ก็ยิ่งปีติ ยิ่งสังขารหมดจด ก็ยิ่งสุข วิตกในองค์ภาวนาที่นำสู่สติ สมาธิลึกซึ้ง จึงสร้างและอยู่ร่วมกันได้กับปีติและสุขโดยธรรมชาติ


วิจารเจ็ด คือ

ผัสสวิจาร เมื่ออายตนะสัมผัสโลกทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ วิญญาณทำหน้าที่รับรู้ การรู้นั้นก่อใก้เกิดชวนะจิตที่จะพิจารณา วินิจฉัย และตัดสินใจสนองตอบ กลไกนี้คือวิจารโดยธรรมชาติที่เกิดทุกครั้งแห่งผัสสะ ผัสสวิจารนี้ทำให้เกิดปฏิกิริยาต่าง ๆ กับสิ่งเร้า

อารมณวิจาร ผลแห่งการรับรู้จากสัมผัสทำให้เกิดความรู้สึกและการจดจำ ความรู้สึกและความจำทำให้เกิดอารมณ์ วิญญาณก็ทำหน้าที่รับรู้ จิตก็ทำหน้าที่วิจารอีกว่า อารมณ์นี้ดีหรือไม่ดี ควรทำอย่างไรกับอารมณ์นี้ อารมณวิจารนี้ทำให้เกิดกลไกการจัดการ

อรรถวิจาร การมีความทรงจำจำนวนมากทำให้จิตมีประสบการณ์ ประสบการณ์ประมวลกันถักสานเป็นเกณฑ์กำหนดคุณโทษของสิ่งต่าง ๆ เกณฑ์เหล่านี้เป็นมาตรการในการเลือกผัสสะที่ควรรับ ควรแสวงหา และไม่ควรรับ ควรหลีกห่าง อรรถวิจารนี้ทำให้เกิดการหล่อหลอมเป็นโปรแกรมต่าง ๆ ในดวงใจ

วิจัยวิจาร เมื่อมีโปรแกรมจิตแล้ว ชีวิตจึงแสวงหาสิ่งที่เข้ากันได้กับโปรแกรม และผลักไสสิ่งที่ไม่เข้ากับโปรแกรม การพยายามแสวงหาและผลักไสนั้น ทำให้เกิดวิจัยวิจารคุณค่าของสิ่งต่าง ๆ ว่าเป็นสิ่งที่เข้ากับโปรแกรมหรือไม่ น่าปรารถนาหรือไม่น่าปรารถนา วิจัยวิจารก่อให้เกิดการศึกษาเรียนรู้โลกเพิ่มเติม

ทิฏฐิวิจาร ผลของการเรียนรู้นั้นทำความเกิดความรู้จำแนกว่า สิ่งนี้รับได้ สิ่งนี้รับไม่ได้ การยึดความรู้ชุดหนึ่ง ๆ นั้นทำให้เกิดทิฏฐิว่า "อย่างนี้เท่านั้นถูก อย่างอื่นผิด" แล้วใช้เกณฑ์ถูกผิดตามทิฏฐิ ตัดสินสิ่งต่าง ๆ ในโลก ในบุคคล

อุบายวิจาร เมื่อบุคคลมีทิฏฐิแล้ว ก็จะดิ้นรนที่จะทำให้ทิฏฐิของตนเป็นจริง และเป็นที่ยอมรับ จึงพยายามหาอุบายให้คนเห็นด้วยในการสร้างผลสำเร็จตามทิฏฐิ และหาอุบายให้คนเห็นด้วยในการทำลายสิ่งที่ตรงข้ามทิฏฐิ อุบายวิจารเพื่อสนองทิฏฐินี้เองที่ก่อให้เกิดความขัดแย้งระหว่างทิฏฐิ เกิดศัตรูทางความคิดเห็น และสงคราม

กรรมฐานวิจาร เมื่อบุคคลเหนื่อยหน่ายกับความวุ่นวายแล้ว จนเกิดการประเมินว่า การเดินตามทิฏฐินั่นวุ่นวายไร้ความสุข จึงพยายามสลัดออกทิฏฐิและความคิดเห็น มาแสวงรู้ที่สงบสุขจริง จึงกำหนดจิตตภาวนาภายในด้วยสัจธรรมต่าง ๆ เช่นไตรลักษณ์แห่งจิตปรุงแต่ง และพยายามปล่อยวาง กลไกการภาวนาภายในให้จิตสงบสุขนี้เอง ทำให้เกิดกรรมฐานวิจาร ว่าพิจารณาสัจธรรมอย่างนี้แล้วจิตสงบ อย่างนี้จิตสุข อย่างนี้จิตว่าง อย่างนี้จิตหมดจด เรียกว่ากรรมฐานวิจาร กรรมฐานวิจารนำสู่วิวัฒนาการจิตไปสู่ความบริสุทธิ์ยิ่งขึ้น จนได้ฌาน ปัญญาญาณ และความบริสุทธิ์ หลุดพ้นจากทุกข์


โดยสรุป

วิตกมีหลายประเภท อย่าใช้วิตกทำลายจิต จงเลือกใช้วิตกเพื่อพัฒนาจิต

วิจารมีหลายประเภท อย่าใช้วิจารที่สร้างปัญหา จงเลือกใช้วิจารจิตภายในเพื่อวิวัฒนาการสู่ความบริสุทธิ์




ที่มา อุทยานธรรม

https://uttayarndham.org/dhamma-sharing/6388/วิตกวิจารเกิดร่วมกับปีติสุขอย่างไร

 

ปีติสูตร - ฐานะ ๕ ประการอันไม่มีแก่ผู้เข้าถึงปีติอันเกิดแต่วิเวก
สมัยใด อริยสาวกย่อมเข้าถึงปีติที่เกิดแต่วิเวกอยู่
สมัยนั้น ฐานะ ๕ ประการนี้ ย่อมไม่มีแก่อริยสาวกนั้น คือ
ทุกข์ โทมนัสอันประกอบด้วยกาม ๑
สุข โสมนัสอันประกอบด้วยกาม ๑
ทุกข์ โทมนัสอันประกอบด้วยอกุศล ๑
สุข โสมนัสอันประกอบด้วยอกุศล ๑
ทุกข์ โทมนัสอันประกอบด้วยกุศล ๑


ท่านพระสารีบุตรทูลแสดงธรรมต่อพระผู้มีพระภาคเจ้า

พระสูตร:
ปีติสูตร พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๒/๑๗๖/๑๘๕-๑๘๖





ที่มา https://uttayarndham.org/dhamma-daily/4532

 

ปีติ เป็น ๑ ในองค์ ๕ ของ ปฐมฌาณ

(๑) ปีติ มีในสมัยนั้น เป็นไฉน

ความอิ่มใจ ความปราโมทย์ ความยินดียิ่ง ความบันเทิง ความร่าเริง ความรื่นเริง ความปลื้มใจ ความตื่นเต้น ความที่จิตชื่นชมยินดี ในสมัยนั้นอันใด นี้ชื่อว่า ปีติ มีในสมัยนั้น.

(๒) ปีติมีอามิสมีอยู่ ปีติไม่มีอามิสมีอยู่ ปีติที่ไม่มีอามิสกว่าปีติที่ไม่มีอามิสมีอยู่

ก็ปีติมีอามิสเป็นไฉน

ปีติเกิดขึ้นเพราะอาศัยกามคุณ ๕ เหล่านี้ เรียกว่า ปีติมีอามิส

ก็ปีติไม่มีอามิสเป็นไฉน

ภิกษุในธรรมวินัยนี้ สงัดจากกาม สงัดจากอกุศลธรรม บรรลุปฐมฌาน มีวิตกวิจาร มีปีติและสุขเกิดแต่วิเวกอยู่ เธอบรรลุทุติยฌาน มีความผ่องใสแห่งจิตในภายใน เป็นธรรมเอกผุดขึ้น ไม่มีวิตกวิจาร เพราะวิตกวิจารสงบไป มีปีติและสุขเกิดแต่สมาธิอยู่ เรียกว่า ปีติไม่มีอามิส

ก็ปีติไม่มีอามิสกว่าปีติไม่มีอามิสเป็นไฉน

ปีติที่เกิดขึ้นแก่ภิกษุขีณาสพผู้พิจารณาเห็นจิตซึ่งหลุดพ้นแล้วจากราคะ จากโทสะ จากโมหะ นี้เราเรียกว่า ปีติไม่มีอามิสกว่าปีติไม่มีอามิส

(๓) ท่านทั้งหลายไม่ควรทำความยินดีด้วยเหตุเพียงเท่านี้ว่า เราได้บำรุงภิกษุสงฆ์ด้วยจีวร บิณฑบาต เสนาสนะและคิลานปัจจัยเภสัชบริขาร

ท่านทั้งหลายควรสำเหนียกอย่างนี้ว่า พวกเราพึงเข้าถึงปีติที่เกิดแต่วิเวกอยู่ตามกาลอันสมควร

สมัยใด อริยสาวกเข้าถึงปีติที่เกิดแต่วิเวกอยู่ สมัยนั้น ฐานะ ๕ ประการ ย่อมไม่มีแก่อริยสาวกนั้น คือ

- ทุกข์ โทมนัสอันประกอบด้วยกาม ๑
- สุข โสมนัสอันประกอบด้วยกาม ๑
- ทุกข์ โทมนัสอันประกอบด้วยอกุศล ๑
- สุข โสมนัสอันประกอบด้วยอกุศล ๑
- ทุกข์ โทมนัสอันประกอบด้วยกุศล ๑

(๔) ปีติดับในที่ไหน และใครดับปีติได้แล้ว

ปีติย่อมดับในตติยฌานนี้ ภิกษุในธรรมวินัยนี้ มีอุเบกขา มีสติ มีสัมปชัญญะ เสวยสุขด้วยนามกาย เพราะปีติสิ้นไป บรรลุตติยฌานที่พระอริยเจ้าทั้งหลายสรรเสริญว่า ผู้ได้ฌานนี้เป็นผู้มีอุเบกขา มีสติอยู่เป็นสุข ท่านเหล่านั้นดับปีติได้แล้ว




อ้างอิง:
(๑) ธรรมสังคณี พระไตรปิฎกฉบับหลวง เล่มที่ ๓๔ ข้อที่ ๒๔ หน้า ๒๙
(๒) นิรามิสสูตร พระไตรปิฎกฉบับหลวง เล่มที่ ๑๘ ข้อที่ ๔๔๖-๔๔๙ หน้า ๒๔๘-๒๔๙
(๓) ปีติสูตร พระไตรปิฎกฉบับหลวง เล่มที่ ๒๒ ข้อที่ ๑๗๖ หน้า ๑๘๕-๑๘๖
(๔) วิหารสูตรที่ ๒ พระไตรปิฎกฉบับหลวง เล่มที่ ๒๓ ข้อที่ ๒๓๗ หน้าที่ ๓๓๓


ศึกษาเพิ่มเติมต่อได้ที่ ปีติ (คลิก)

ที่มา https://uttayarndham.org/ธรรมานุกรม/1225/ป-ปีติ

 

หลวงพ่อฤาษีลิงดำ "อาการ ปีติ 5 ก่อนเข้าสู่ฌาน"

ที่มา https://www.youtube.com/@YorDhamma

 

วิบากกรรมเก่า ได้ช่องเข้ามาให้ผล ก็ผลจากการไม่ระวังทางอายตนะ6 เช่นกัน

เมื่ออายตนะ ใด อายตนะหนึ่ง สัมผัสเรื่องราวประเภทเดียวกัน คล้ายกัน หรือมีสายใยเกี่ยวพันธ์กับเรื่องราววิบากกรรมเก่าแบบใดแบบหนึ่ง

ก็จะไปกระตุ้นสัญญาขันธ์ที่เก็บข้อมูลเก่าให้โยงเรื่องราวเก่าๆ ที่เก็บไว้ตลอด ไมว่าผ่านมากี่กัปป์กี่กัลป์ได้



พึงสำรวมระวัง ในอายตนะ

-------------------------

อายตนะ แปลว่า เครื่องติดต่อหรือที่เชื่อมต่อ

“ภิกษุทั้งหลาย ผัสสายตนะ ๖ เหล่านี้ที่ไม่ฝึก ไม่คุ้มครอง ไม่รักษา ไม่สังวร ย่อมเป็นเครื่องนำทุกข์มาให้...ผัสสายตนะ ๖ เหล่านี้ ที่ฝึกดีแล้ว คุ้มครองดี รักษาดี สังวรดี ย่อมเป็นเครื่องนำสุขมาให้...”

 

คำว่า

" อย่าส่งจิตออกนอก "

ระดับเบื้องต้น เบื้องกลาง หมายถึง อย่าส่งจิตออกนอกกรรมฐานที่กระทำบำเพ็ญ ให้วนเวียนในสิ่งที่นำมาเป็นกรรมฐาน

เมื่อชีวิตจริง ยังต้องมีปฏิสัมพันธ์กับสภาพสังคม
เมื่อเสร็จเรื่องราว ก็รีบนำจิตมาอยู่ในกรรมฐาน

ถ้าเป็นกรรมฐานประเภทกำหนกสติสัมปชัญญะในปัจจุบัน
ก็ต้องคุมเวทนา ไม่ให้จมกับเวทนาที่เป็นอกุศลนาน
น้อมไปในกุศลเวทนา แล้วประคองเข้าสู่เขตกรรมฐาน
ทำอย่างต่อเนื่อง ให้กระแสกุศลเกิดต่อเนื่อง

นี่คือ ความฉลาดในการควบคุมอายตนะ

 

ที่ว่า ปัจจัยต่างๆ เช่น ภาพ แสง สี เสียง
มากระทบกับอา่ยตนะ แล้ว ทำให้เป็นกุศล คือ

เมื่อมีสติ-สัมปชัญญะ กำกับ
จะระลึกรู้ทัน รู้ตัวทั่วพร้อม ทัน
แทนที่จะมีทุกขเวทนา หรืออารมณ์อกุศลต่างๆ ก็น้อมไปทางพิจารณาปล่อยวางได้
หรือน้อมไปในกรรมฐานหมวดที่กำหนดอยู่
หรือสลัดเวทนา มีการรับรู้ล้วนๆได้ ล้วนเป็นกุศล
ทั้งระดับโลกิยะ และ โลกุตตระ

 

CUNDI MANTRA

CR. https://www.youtube.com/@amitabha8604

 

สยบวิชามาร! กับดักทางจิตที่คนส่วนใหญ่ตกม้าตายก่อนถึงนิพพาน


โดย พระราชพรหมยาน (หลวงพ่อฤาษีฯ วัดท่าซุง)

ที่มา https://www.youtube.com/@theseeamulets1009

 

พระนาคิตะ ผู้ช่วยพระพุทธเจ้า...เครียดจนอยากลาออก! แต่กลับพบสันติในโลกวุ่นวาย


ที่มา พุทธศาลา
https://www.youtube.com/@พุทธะศาลา